Mahila Samriddhi Yojana : “મહિલા સમૃદ્ધિ યોજના” (Mahila Samriddhi Yojana) એ ભારતીય સરકાર દ્વારા મહિલા સશક્તિકરણ અને આર્થિક સમૃદ્ધિ માટે શરૂ કરવામાં આવેલી યોજના છે. આ યોજનાનું મુખ્ય ઉદ્દેશ મહિલાઓને બચત અને નાણાકીય સ્વતંત્રતા તરફ પ્રોત્સાહિત કરવાનું છે. આ યોજના હેઠળ મહિલાઓને વિવિધ નાણાકીય લાભો મળે છે, જેનાથી તેઓનો જીવનસ્તર સુધારવામાં મદદ મળે છે.
Mahila Samriddhi Yojana નો મુખ્ય હેતુ?
પછાત વર્ગોની મહિલાઓ માટે સ્વરોજગારી ઉભી કરવા માટેની લઘુસ્તરીય ધિરાણ યોજના (Micro-finance Scheme) ભારત સરકાર અને રાજ્ય સરકાર દ્વારા મજબૂત અને આત્મનિર્ભર સમાજ બનાવવાનો મુખ્ય ઉપક્રમ છે. આ યોજના હેઠળ મહિલાઓને નાની મૂડીની આવશ્યકતા હોય ત્યારે લોન આપવામાં આવે છે, જેથી તેઓ પોતાનો વ્યવસાય શરૂ કરી શકે.
લઘુસ્તરીય ધિરાણ યોજનાનો ઉદ્દેશ્ય
- સ્વરોજગારી ઊભી કરવી: આ યોજનાનો મુખ્ય હેતુ મહિલાઓને નાનાં ધંધા કે વ્યવસાય શરૂ કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવો છે.
- આર્થિક સ્વતંત્રતા: નાની લોન આપી, મહિલાઓને પોતાના પગ પર ઊભા રહેવા માટે મદદ કરવી.
- જમીન સ્તરે વિકાસ: ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં રોજગારીના અવસરો ઊભા કરવા.
- નાની ઉદ્યોગોની સ્થાપના: મહિલાઓને નાના ઉદ્યોગો, મલ્ટિ-પ્રોડક્ટ સેવાઓ, અને વ્યાવસાયિક વિકાસ માટે મદદ કરવી.
આ યોજનાના મુખ્ય ફાયદા
- તુલનાત્મક રીતે ઓછા વ્યાજદરે લોન: આ યોજનામાં વ્યાજ દર ઓછો હોય છે, જેથી આર્થિક તંગીમાં પણ મહિલાઓ સરળતાથી લોન ચૂકવી શકે.આ યોજના માં વ્યાજનો દર વાર્ષીક 4 ટકા રહેશે.
- લઘુદીઠ લોનની ઉપલબ્ધિ: નાની નાની લોન માટે આવી સહાય ઉપલબ્ધ હોય છે, જેથી નાના ધંધા જેમ કે સિલાઈ, હસ્તકલા, નાના વપરાશના સમાનનું ઉત્પાદન વગેરે માટે મૂડી ઉપલબ્ધ થઈ શકે.
- અસરકારક ભંડોળની વ્યવસ્થા: શરુઆતના પગલા અને વ્યવસાય વિકાસ માટેની જરૂરી સપોર્ટ પ્રાપ્ત કરવો.
આ યોજનાનો લાભ કોણ લઈ શકે?
- આ યોજના ખાસ કરીને ગ્રામિણ વિસ્તારોની મહિલાઓ માટે લક્ષ્યિત છે.
- તેઓ માટે જેઓ આર્થિક રીતે પછાત છે અને જેને નાણાકીય સહાયની જરૂર છે.
- આ યોજના હેઠળ મહિલા લાભાર્થીએ પોતાની પસંદગીનો ધંધો કરવાનો રહેશે.
યોજનાનો લાભ કેવી રીતે મેળવવો?
- બચત ખાતું ખોલવું: પ્રથમ પદમાં મહિલાઓએ બૅંક અથવા પોસ્ટ ઑફિસમાં પોતાનું બચત ખાતું ખોલવું પડે છે.
- લેખિત અરજી: આ યોજના માટે અરજી ફોર્મ ભરવું પડશે, જેની માહિતી બૅંક અથવા પોસ્ટ ઑફિસના અધિકારીઓ પાસેથી મળી શકે છે.
- જરૂરી દસ્તાવેજો: આ યોજના માટે આધાર કાર્ડ, મતદાન કાર્ડ, અથવા અન્ય ઓળખ દસ્તાવેજોની જરૂર પડશે.
Mahila Samriddhi Yojana માં શામેલ પ્રક્રિયા
- અરજી પ્રક્રિયા: આ યોજનાનો લાભ લેવા માટે મહિલાઓએ નજીકની બેંક અથવા સુરક્ષા જૂથ (Self-Help Group) સાથે સંલગ્ન થવું પડે છે.
- લોન માટે લાયકાત: મહિલાઓએ નાના ઉદ્યોગની યોજના રજૂ કરવી પડે છે, અને પોતાની આવકને આધારે લોનની રકમ મળતી હોય છે.
- લોનની પુનઃ ચુકવણી: લોન મેળવ્યા પછી નક્કી કરેલ સમયમર્યાદા અને વ્યાજના દરે પાછી ચૂકવણી કરવાની સગવડ આપવામાં આવે છે.
Mahila Samriddhi Yojana માં લોન મેળવવાની પાત્રતા
વય મર્યાદા
- લોન માટે અરજી કરતી મહિલાની ઉંમર સામાન્ય રીતે 21 થી 45 વર્ષની વચ્ચે હોવી જોઈએ.
આવક મર્યાદા
- મહિલાની કુલ આવક કેટલીક યોજનાઓમાં નક્કી મર્યાદાથી ઓછી હોવી જોઈએ. ખાસ કરીને ગ્રામીણ વિસ્તારોની નબળી આવકવાળા પરિવારોને આ યોજનાનો લાભ મળે છે,અરજદારના કુંટુંબની કુલ વાર્ષીક રૂ. 3 લાખ થી વઘુ ન હોવી જોઇએ.
અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિ, બક્ષીપંચ (SC/ST/OBC)
- કેટલીક યોજનાઓમાં અનુસૂચિત જાતિ, અનુસૂચિત જનજાતિ, અને પછાત વર્ગની મહિલાઓને વિશેષ પ્રાધાન્ય આપવામાં આવે છે.
બેન્ક ખાતું
- લોન માટે અરજી કરતી મહિલાનું નજીકની બેન્કમાં ખાતું હોવું આવશ્યક છે, કારણ કે લોનની રકમ સીધી જ બેન્ક ખાતામાં જમા કરવામાં આવે છે.
મૂડી અને બિઝનેસ યોજના
- લોન માટે બિઝનેસની સ્પષ્ટ અને અસરકારક યોજના હોવી જોઈએ. જેમાં લોન લીધા પછી વ્યવસાયમાં મૂડી કેવી રીતે ઉપયોગ કરવો છે તેની વિગતો આપવામાં આવે છે.
જિલ્લા અને રાજ્ય પાત્રતા
કેટલીક યોજનાઓ ખાસ કરીને પછાત વિસ્તારો અથવા નિશ્ચિત રાજ્ય માટે જ હશે, એટલે કે લોન લેવા માટે મહિલાનો તે ખાસ વિસ્તારના હોવા જરૂરી છે.
ક્રેડિટ રેકોર્ડ
અમુક માઇક્રોફાઈનાન્સ સંસ્થાઓ મહિલાનું પહેલાનું લોન ચુકવણી ઇતિહાસ (Credit History) ચકાસે છે, જેથી તેઓની પાત્રતા સુનિશ્ચિત કરી શકાય. તે માટે તમારો Civil રેકોર્ડ બરાબર હોય તે તમારા માટે ફાયદા કારક રહે છે,
જરૂરી દસ્તાવેજો
લોન માટેની પાત્રતા પૂરી કરવા માટે, નીચેના દસ્તાવેજો જરૂરી હોઈ શકે છે:
- આધાર કાર્ડ, મતદાન કાર્ડ, કે કોઈ માન્ય ઓળખપરચી.
- બેન્ક પાસબુક અથવા ખાતાની વિગતો.
- આવક પ્રમાણપત્ર.
- બિઝનેસ પ્લાન અથવા વ્યાવસાયિક યોજના.
- ફોટોગ્રાફ.
આ પાત્રતાની શરતો યોજનાની નીતિ અને ક્ષેત્ર અનુસાર થોડોક ફેરફાર હોઇ શકે છે
Mahila Samriddhi Yojana ની મુખ્યમ લાક્ષણિકતાઓ
- આ યોજના ની લોનની મહત્તમ મર્યાદા ₹.1.25 લાખ સુધીની છે.
- આ યોજના માં વ્યાજનો દર વાર્ષીક 4% ટકા રહેશે.
- આ યોજના માં બિઝનેસ પ્લાન ના 95 ટકા લોન આપવામાં આવશે, જયારે 95 ટકા રાષ્ટ્રીય નિગમના ૫ ટકા રાજય સરકારના ફાળાની રકમ રહેશે.
- આ લોન વ્યાજ સહિત ના 48 સરખા માસિક હપ્તામાં ભરપાઇ કરવાની હોય છે.